مرتضی مصطفوی-نویسنده: هرچند که پدیده سیل دلخراش است ولی از منظر جامعه شناسی منجر به شکل گیری بسیج ملی برای حل بحران و ریشه یابی مسئله شده است. قدر مسلم دردناک ترین و اصلی ترین علت این توجهات از دست رفتن جان و بی خانمان شدن هموطنان عزیزمان در این چند روز اخیر بوده است. طبق آمار رسمی منتشر شده براثر وقوع سیل در استان های کشور ده ها تن فوت و آسیب دیده اند که در این بین فوت۱۹ نفر از هموطنان در شیراز برجسته ترین آمار تلفات جانی بوده است.

تجربه نشان داده در هر اتفاق و رویدادی که منجر جان مردم در میان بوده، مسئولین با شدت و حدت به موضوع رسیدگی کرده اند. در سیل اخیر مسئولین رده ۱ بسیاری از دستگاه ها شخصا به مناطق سیل زده مراجعه و از نزدیک موضوع را مورد ارزیابی قرار داده اند. این توجه مسئولین قابل ستایش و قدردانی است ولی یک سوال جدی در این میان مطرح است و آن این است که آیا این حساسیت مسئولین نسبت به جان و مال مردم در تمامی حوزه ها وجود دارد؟

هرچند که این حساسیت در قاطبه اتفاقات هولناک از جمله فروپاشی ساختمان پلاسکو، زلزله سرپل ذهاب، سیل گلستان، مازندران و شیراز در مسئولین سه قوا همواره وجود داشته است ولی در کمال تعجب در برخی از اتفاقات شاهد”سکوت سنگین”در بین مسئولین مربوطه هستیم. اتفاقاتی که آثار و تبعات آن به مراتب هولناک تر از زلزله و سیل است.

یکی از اتفاقات هولناک تلفات جانی جاده ای است. طبق آمار سردار ایوب سلیمانی، جانشین فرمانده ناجا، در سال ۱۳۹۷ در حدود ۲۸ هزار نفر از عزیزمان در جاده های کشور بر اثر تصادف جان خود را از دست داده اند. این آمار در مقایسه با کشته شدن ۱۸ نفر در سیل شیراز عدد وحشتناکی است. این رقم حتی در مقایسه با آمار جهانی نیز فاصله دارد. در ایران به ازای هر ۱۰ هزار وسیله نقلیه، ۵٫۱ نفر در سوانح ترافیکی جان خود را از دست می‌دهند. در حالی که این آمار در کشورهای اروپایی، ۲٫۵ نفر به ازای هر ۱۰ هزار وسیله نقلیه است.

نکته قابل تامل در این آمارها سهم خودرو در تلفات جاده ای است. به طور کل انسان، خودرو و جاده سه عامل اصلی بروز تلفات جاده ای هستند. هرچند که هنوز هیچ آمار رسمی توسط وزارت صنعت در خصوص سهم دقیق هر یک از این عوامل منتشر نشده ولی طبق آخرین اظهارنظر سردار محمد حسین حمیدی رئیس پلیس راه کشور”بر اساس داده‌های تجربی، سهم انسان در حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد است و مابقی به خودرو و جاده تعلق می‌گیرد.” و لذا خودرو و کیفیت آن سهم قابل توجهی در تلفات جاده ای دارد.

موضوع”تولید خودرو و کیفیت آن” از آن دست مسائلی است که هیچگاه به طور جدی مورد ارزیابی قرار نگرفته است. گویا وضعیت تولیدات داخلی خودرو یک خط قرمزی است که کمتر مسئولی به آن ورود می کند. اینکه چرا آمار ۲۸ هزار فوتی جاده ای، حساسیت مسئولین کشور را همچون سیل اخیر برنمی انگیزد، خود از سوالات جدی است. اینکه چرا مسئولین سه قوه همچون سیل گلستان، نیروهای خود را برای حل کیفیت پایین خودروهای داخلی به خودروسازان نمی فرستند، از سوالات جدی است؟

اینکه چرا همچون استاندار گلستان، هیچ مدیر خودروسازی نسبت به ارائه محصولات بی کیفیت خود از مردم عذرخواهی نمی کند و حتی استعفا نمی دهد خود جز معماهای عیان ولی پیجیده صنعت خودرو است؟ اینکه چرا دستگاه قضا و سازمان بازرسی کل کشور نتایج رسیدگی به تخلفات برخی خودروسازان را با مردم به اشتراک نمی گذارد خود از دیگر سوالات است؟ از این اینکه ها بسیار وجود دارد.

قطعا در موقع بروز حوادث طبیعی که تحت اختیار بشر نیست بایستی بدون فوت وقت همه مسئولین و مردم بسیج شوند چرا که جان مردم عزیز و ارزشمند است ولی چرا این قاعده در خصوص خودروسازی کشور صادق نیست؟ خودروسازی که میلیون نفر مردم سالانه جان خود را در اختیار محصولات آنان می گذارند که نتیجه آن نیز حجم بالای تلفات جاده ای است؟ چرا در این موضوع دستگاه های مربوطه سکوت کرده اند؟ چرا هیچ حساسیتی نسبت به جان ۲۸ هزار نفر تلفات جاده ای وجود ندارد؟

متاسفانه در خصوص خودروسازی کشور برخلاف سیل، زلزله و … نه تنها حساسیتی وجود ندارد بلکه گاها شاهد حاشیه امن برخی مدیران خودروسازی نیز هستیم. مدیرانی که هیچگاه مورد سوال قرار نمی گیرند؟ هیچگاه بابت تبعات منفی تولیدات خود مسئولیت به عهده نمی گیرند؟

این تناقض رفتاری قطعا سازمان یافته نیست ولی انتظار افکارعمومی از مسئولین مربوطه به ویژه دستگاه قضا این است که در خصوص آن شفاف سازی شود. مردم از رئیس جدید دستگاه قضا که فردی ولایتمدار، پاک، سالم و شجاع است این انتظار را دارند که همچون جان هموطنان عزیزمان در مناطق سیل زده، نسبت به جان ده ها هزار نفری که سالانه در جاده های کشوراز بین می رودح، حساسیت نشان دهد و برای اولین بار در تاریخ صنعت خودرو، عملکرد مدیران خودروسازی را مورد پایش جدی قرار دهد و نتایج را به اطلاع عموم مردم برساند.