خوزنامه| نخلستان‌های استان خوزستان طی سال‌های اخیر به دلیل خشکسالی دچار مشکلات متعدد و اُفت کیفیت شده اند.

نخلستان‌های خوزستان که عمده آن‌ها در شهرستان شادگان هستند، طی سال‌های اخیر متاثر از خشکسالی و نبود آب زمین هایشان تبدیل به شوره زار گشته و بسیاری «ایستاده مرده اند».

از دور که بنگریم همه چیز به نظر خوب می‌آید، نوجوانان و جوانان پیراهن را فورا درآورده و با همان شلوارک در آب شیرجه می‌زنند و گاومیش‌ها نیز تا بالاترین نقطه کمرشان در آب فرو رفته اند.زنی در نزدیکی رودخانه می‌بیند که گاومیشی ترس دارد دل را به آب بزند، به فرزندش که مشغول آب تنی است می‌گوید حیوان را آرام آرام راهی جریان رودخانه کند تا ترسش هم بریزد و آسیبی به پوستش نرسد.

در همین حال صدایی بلند به گوش می‌رسد؛ زن نگاهی به رودخانه می‌کند و سپس از فرزندانش می‌خواهد هر چه سریعتر از آب بیرون بیایند تا به کمک پدر به نخلستان بروند. همگی با هم راهی باغ نخیلات می‌شوند و من به دنبال آن‌ها در حالی که با حامد صحبت می‌کنم راه می‌روم.

از حامد که پسر این خانواده است می‌پرسم که وضعیت آبرسانی چطور است و او در پاسخ می‌گوید: فعلا خوب است و اگر همین روند ادامه داشته باشد عالی هم می‌شود، زیرا اکنون نه تنها خودمان از احیای رودخانه خرسندیم بلکه حیوانات نیز با خوشحالی از آب استقبال می‌کنند؛ «خودم در چشمان شان می‌بینم که چقدر شوق دارند»

با سر حرفش را تایید می‌کنم و به راهمان ادامه می‌دهیم به نخلستان‌ها که می‌رسیم احساس می‌کنم برخی از آن‌ها خشک شده اند و ثمره شان نیز رنگ و لعاب ندارد، به سمت شان رفته و با اجازه صاحب شان چند خرما از آن‌ها چیده و می‌خواهم بخورم که زبری آن و طعم نامطلوبش باعث می‌شود نتوانم آن را قورت دهم، با تعجب می‌پرسم چرا وضعیت خرما‌ها این است؟

آب کارون نخلستان‌ها را تشنه‌تر می‌کند

حمید رضا خلیفی صاحب باغ با دلی پر شروع به درد و دل کرده و گفت: هر سال برداشت محصولات نخل از سال قبل کمتر می‌شود، هر سال تعداد بیشتری از نخل‌ها ثمر نمی‌دهند و سپس می‌میرند.

او افزود: آب شور و آلوده کارون که در بالا دست به دلایل متعدد از جمله ورود پساب‌های صنعتی، کشاورزی و بیمارستان و همچنین شوری سد گتوند با کیفیت نا مطلوب به ما می‌رسد نه تنها نخلستان‌ها را سیراب نکرده بلکه آن‌ها را تشنه‌تر هم می‌کند و باعث عطش بیشتر زمین می‌گردد، همین مسئله در کیفیت تولیدات نخل‌ها نیز تاثیر می‌گذارد و باعث اُفت محصول می‌گردد.

شایان ذکر است که داریوش صادقی معاونت اجرایی و مدیر امور بهره برداری سد و نیروگاه گتوند علیا پیشتر نیز در خصوص مسئله شوری آب در این بند در گفتگو با خبرنگار ما گفته بود که دلیل عمده شوری آب رودخانه کارون ورود پساب‌های صنعتی و کشاورزی در مسیر شهر‌های بزرگ از جمله اهواز است، در حالی که میزان سختی آب خروجی از سد گتوند برخلاف گفته‌ها پایین‌تر از یک هزار و ۲۰۰ میکروموس بر سانتیمتر است.

تاثیرات بی آبی بر نخیلات شادگان

خلیل منیعات مدیر جهاد کشاورزی شادگان در گفتگو با خبرنگار ما با اشاره به کم آبی و تنش‌های اخیر ناشی از آن در برخی مناطق خوزستان گفت: کم آبی موجب شده تبعات زیادی برای مناطق پایین دست رودخانه‌ها به وجود آید و نخلداران با مشکلات متعددی برای تامین آب مواجه شده یا حتی با تبدیل زمین‌ها به شوره زار دست و پنجه نرم کنند.

او با بیان اینکه لازم است تا آب بیشتری برای آبرسانی به مناطق پایین دست شادگان رهاسازی شود، افزود: آب باید با دبی بالاتر از ۴۰ متر مکعب بر ثانیه از سد‌ها رها شود تا پایین‌ترین نقطه از رودخانه کارون در شادگان سیراب گردد، زیرا در غیر این صورت زمین‌ها نیز با آب شور آبیاری می شوند که زیان رسان است.

منیعات بیان کرد: همه زندگی مردم در این مناطق وابسته به آب است؛ چه برای آبیاری زمین‌های کشاورزی و چه برای سیراب کردن احشام، اما طی سال‌های اخیر بی آبی ضربه سنگینی به مردم این مناطق وارد آورده که کاهش محصولات و از بین رفتن نخل‌ها را در پی داشته است.

رهاسازی آب از سد مارون برای آبیاری نخیلات شادگان

مهدی خواجه پور مدیر امور آب منطقه شرق خوزستان هم پیشتر در گفتگو با خبرنگار ما گفته بود که رهاسازی آب از سد دریاچه مارون با دبی ۷۵ متر مکعب بر ثانیه از روز چهارشنبه ۲۰ مرداد ماه تا اطلاع ثانوی انجام می‌شود که دلیل اصلی، تامین آب نخیلات در شهرستان شادگان است.

علاوه بر آن پیمان حمیدی راد مدیر حفاظت و بهره‌برداری منابع آب سازمان آب و برق خوزستان اعلام کرد: تاکنون ۲۴۶ میلیون متر مکعب آب نخیلات شادگان از ابتدای فصل تابستان تامین شده که با این اقدام از ابتدای حوزه مارون تا انتهای آن که نخیلات شهر‌های بهبهان، جایزان، رامهرمز، رامشیر، ماهشهر و شادگان را شامل می‌شود، آب کافی دریافت خواهندکرد.

در شهرستان شادگان مجموعا ۱۴ هزار و ۲۰۰ هکتار نخلستان وجود دارد که ۱۲ هزار هکتار از آن یعنی ۲ میلیون نفر را نخل‌های بارور تشکیل می‌دهند و ۵۰۰ هزار نفر نخل غیر باور هستند، همچنین تامین آب بیش از ۱۳ هزار هکتار از این نخل‌ها از حوزه جراحی تامین و تنها یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار آن از حوزه دارخوین و کرخه تامین می‌گردد.

تصاویر متعدد از خشکی نخیلات در این شهرستان اخیرا منتشر شده که گویای خشکسالی و نبود مدیریت صحیح منابع آبی است؛ بر اساس اطلاعات منابع محلی نزدیک به ۷ هزار و ۵۰۰ نخل بارور در شادگان تلف شده که در سطحی معادل ۱۵۰ هکتار است.

مدرنیزه نشدن آبیاری کشاورزی بزرگترین دلیل مشکلات بی آبی

فیصل عامری فعال محیط زیست نیز در گفتگو با خبرنگار ما گفت: بزرگترین مشکل تامین آب در حوزه مارون است و دلیل آن نیز افت دبی آب خروجی از سد مارون در بالا دست حوزه جراحی است.

او میزان شوری آب در این محدوده را یک هزار و ۲۰۰ تا ۹ هزار میکروموس بر متر مکعب عنوان کرد و افزود:رهاسازی آب به شکلی است که به مدت ۱۰ روز آب را رهاسازی و سپس ۱۳ روز متوقف می‌شود. میزان سختی آب در آن ۱۰ روز حدود ۲ هزار و ۵۰۰ میکروموس بر متر مکعب را نشان می‌دهد، اما به محض توقف این عدد به ۴ برابر حد مجاز می‌رسد.

عامری با بیان اینکه شوری آب تاثیر زیادی بر کیفیت گیاهان و محصولات آن‌ها دارد، بیان کرد: سرریز شدن پساب‌های صنعتی و کشاورزی در بالا دست حوزه مارون و کارون و استفاده از موتور پمپ‌های غیر مجاز در این مسیر‌ها موجب می‌شود آب به صورت کامل به پایین دست نرسد که یکی از دلایل آن قدیمی بودن روش‌های کشاورزی و مدرنیزه نشدن آن‌ها است.

لزوم اقدامات مدرنیزه شدن آبیاری و راه اندازی کارگاه‌های کوچک صنعتی

یکی از مهم‌ترین اقداماتی که می‌تواند مشکلات حوزه کشاورزی را در خوزستان برطرف نماید، مدرن سازی روش‌های آبیاری زراعت در این بخش‌ها است که امید است با اقدامات گسترده جهاد کشاورزی به این منظور انجام گیرد.

بر اساس گفته‌های محسن حسنی، مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی خوزستان امسال سطح نخلستان‌های استان ۴۲ هزار و ۴۰۰ هکتار است که از این میزان ۳۶ هزار و ۷۰۰ هکتار بارور هستند و برآورد می‌شود امسال ۲۳۵ هزار تن خرما تولید و به بازار عرضه شود.

از طرف دیگر سازمان صنعت، معدن و تجارت خوزستان می‌تواند با راه اندازی کارگاه‌های کوچک به جای خام فروشی خرما‌ها آن‌ها را به ارزش افزوده تبدیل کرده تا هم با مجموع این اقدامات نخیلات شادگان همچنان برافراشته بمانند و همچنین کشاورزان خوزستانی سود بیشتری ببرند.